Hoogstamfruitbomen in volle bloei kleuren het landschap. Naast de frisse lentebloesems bepalen ze in elk seizoen in belangrijke mate mee het uitzicht van ons landschap. Denk maar aan het kleurige fruit tijdens de zomer of aan de prachtige mysterieuze silhouetten tijdens de winter.
Fruitbomen werden vroeger uitsluitend op hoogstam gekweekt. De hoogstam bracht als voordeel mee dat het grasland rondom tevens kon dienen als weide voor het jongvee of voor het vee dat door dracht of ziekte niet mee kon naar de (gemene) weiden buiten de dorpskom.
De hoogstamfruitbomen werden op voldoende afstand van elkaar geplant, zo kreeg het gras voldoende zonlicht. Fruitbomen werden daarnaast ook vaak in of pal naast de haag aangeplant, als afscheiding tussen de percelen.
Fruitteelt werd door de Romeinen naar Europa gebracht. De kunst van het enten en oculeren zou zijn oorsprong vinden in de vierde eeuw voor Christus. Nog niet zo lang geleden vond je overal boomgaarden en hoogstamfruit rond huis en hoeve. Aan de doorgang voor paard en wagen (‘mennegat’) groeide meestal een majestueuze perenboom; de Dubbel Flip. Met hun prachtig silhouet vormde ze herkenningspunten in het landschap.
Ondanks een korte oogstperiode en het verschijnsel van de beurtjaren zorgden fruitbomen het hele jaar door voor afwisseling in de voeding. Naast het eten van vers fruit uit de hand was er een grote kennis over verschillende bewaar- en verwerkingstechnieken. De oogst was in principe voor eigen gebruik. Om de strenge vasten door te komen werden sommige appels en peren die er zich goed toe verleenden gedroogd. De gedroogde schijven werden gebruikt als beleg bij brood, voor de bereiding van moes of als zoetstof in pap.
Onze voorouders gaven de voorkeur aan soorten die laat in bloei komen om zo de kans op vorstschade te verminderden. Ze selecteerden fruitvariëteiten op sterkte, ziektebestendigheid en op smaak. Onder de vele soorten hoogstamfruitbomen is er voor elk gerecht wel de ideale appel of peer. Oude rassen bevatten bijzondere eigenschappen die we niet meer herkenning in het moderne fruit (massaproduct).
Typische rassen voor de Kempen zijn Dubbel Flip, Bellefleur, sterappeltjes en Court Pendu. De laatste twee komen laat in bloei waardoor de kans op vorstschade sterk vermindert.
Aanplanten
Hoogstamfruitbomen kunnen alleenstaand worden aangeplant maar het mooiste is als je een boomgaard of een aantal hoogstamfruitbomen samen kan planten. Voor minimale onderlinge plantafstanden geldt in het algemeen het volgende: zoete kersen twaalf meter, appels tien meter, peren acht meter en zure kersen en pruimen zes meter. Het planten van hoogstammen gebeurt best in november-december tijdens vorstvrije perioden.
Bescherming tegen vee
Jonge fruitbomen in een weiland worden het best beschermd tegen veevraat. Dit kan met een aangepaste boomkorf.
Meer info hierover vind je bij het pakket 2 voeder- en schaduwbomen
Natuurwaarde
Voor heel wat dieren zijn hoogstamboomgaarden van onschatbare waarde. De bloesem trekt hommels, bijen en vlinders aan, die voor de bestuiving zorgen. In oude hoogstamfruitbomen ontstaan holten, waarin soorten als steenuil, boomkruiper, specht en gekraagde roodstaart kunnen broeden.
Vogels, kleine zoogdieren en insecten gebruiken het (val)fruit als voedselbron. De vele insecten vervullen belangrijke functies als natuurlijke bestrijding (tegen bladluizen, wantsen, …) en maken op hun beurt deel uit van het voedselpakket van heel wat vogels.
Meer weten? Check de fruit-wijzer.
Binnen dit project koesteren we de ambitie om een gemeenschappelijke boomgaard aan te planten in Grobbendonk of Vorselaar.
Een idee voor een locatie? Blijf je graag op de hoogte?
Heb je zin om je mee te engageren voor een gemeenschappelijke boomgaard? Denk: aanplanten, beheren, snoeien, plukken, oogsten of coördineren?
Meld je dan hier - geheel vrijblijvend - aan.
